Asset Publisher
OBSZARY NATURA 2000
OBSZARY NATURA 2000
Obszary Natura 2000 to europejska sieć, której głównym celem jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych i gatunków roślin i zwierząt, które uważa się za cenne (znaczące dla zachowania dziedzictwa przyrodniczego Europy) i zagrożone wyginięciem w skali całej Europy. Aktami prawnymi będącymi podstawą dla tworzenia sieci Natura 2000 są dwie Dyrektywy nazywane Dyrektywą Ptasią i Dyrektywą Siedliskową. Celem przyświecającym powstaniu sieci obszarów Natura 2000 było powstrzymanie wymierania zagrożonych gatunków roślin i zwierząt oraz ochrona różnorodności biologicznej na terenie Europy.
Sieć Natura 2000 tworzą dwa typy obszarów:
¨ obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO), wyznaczone do ochrony populacji dziko występujących ptaków,
¨ specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO), chroniące siedliska przyrodnicze i gatunki roślin i zwierząt.
Na terenie kraju obecnie wyznaczonych jest 145 obszarów ptasich i 849 obszarów siedliskowych. Pokrywają one prawie 20 % powierzchni lądowej kraju.
Obszary Natura 2000 stanowią 40 % gruntów w zarządzie Lasów Państwowych, zajmują ponad 2,8 mln ha.
Przeczytaj więcej o sieci Natura 2000.
Na obszarze Nadleśnictwa Złotoryja znajdują się 4 obszary sieci Natura 2000: 3 specjalne obszaru ochrony siedlisk (SOO) i 1 obszar specjalnej ochrony ptaków (OSO).
¨SOO Góry i Pogórze Kaczawskie PLH020037
¨SOO Ostoja nad Bobrem PLH020054
¨SOO Ostrzyca Proboszczowicka PLH020042
¨OSO Bory Dolnośląskie PLB020005
SOO Góry i Pogórze Kaczawskie PLH020037
Powierzchnia: 35 005,30 ha
Obszar obejmuje jeden z najcenniejszych i najlepiej zachowanych fragmentów Sudetów Zachodnich. Jego bogactwo przyrodnicze związane jest z budową geologiczną. Jest to obszar kluczowy dla gatunków bazyfilnych i neutrofilnych. Ostoja swoim zasięgiem obejmuje większą część Pogórza Kaczawskiego oraz Gór Kaczawskich, a także Góry Ołowiane.
Góry Kaczawskie należą do gór niskich (najwyższym szczytem jest Skopiec 726 m n.p.m.), ale charakteryzują się skomplikowaną budową geologiczną i urozmaiconą rzeźbą, która jest wynikiem m.in. procesów erozyjnych. Góry te tworzą dwa pasma oddzielone głęboko wciętą doliną Kaczawy. Budują je krystaliczne wapienie dewońskie, kwarcyty, łupki oraz skały wulkaniczne (porfiry i keratofiry). Obszar obejmuje wschodnią część głównego grzbietu, na wschód od doliny Kaczawy oraz 2 enklawy ze stanowiskami cennych zbiorowisk leśnych. Obszar jest w znacznej części zalesiony. Pozostałe fragmenty wykorzystywane są jako łąki, pastwiska i inne tereny zagospodarowane.
Celem ochrony obszaru jest utrzymanie unikatowego w Polsce południowo-zachodniej zespołu siedlisk naturalnych i półnaturalnych typowych dla niższych położeń górskich, wraz z charakterystycznymi dla nich gatunkami flory i fauny. Na terenie obszaru stwierdzono występowanie 25 typów siedlisk przyrodniczych, wśród których szczególne znaczenie dla zachowania siedlisk na Dolnym Śląsku mają: *9810 jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stokach i zboczach, *91I0 ciepłolubne dąbrowy, 9150 ciepłolubne buczyny storczykowe, 9190 kwaśne dąbrowy śródlądowe, 9130 żyzne buczyny i inne. Ponad 5 % powierzchni zajmują niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (6510) oraz grądy środkowoeuropejskie (9170). Odnotowano tu 18 gatunków z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Obszar jest jednym z dwóch najważniejszych powołanych dla ochrony gatunków roślin objętych programem Natura 2000 na Dolnym Śląsku. Znajduje się tu jedyne znane obecnie w Polsce stanowisko włosocienia delikatnego (Trichomanes speciosum), połowa dolnośląskiej populacji obuwika pospolitego (Cypripedium calceolus) oraz około 9 % populacji zanokcicy serpentynowej (Asplenium adulterinum) w Polsce. Do najważniejszych ssaków należą nietoperze: mopek, nocek łydkowłosy, nocek Bechsteina oraz nocek duży. Jaskinie Góry Połom są jednym z największych zimowisk nietoperzy w Polsce – regularnie odnotowuje się tu do 400 hibernujących osobników z 12 gatunków. Ponadto występują tu bóbr, wydra, traszka grzebieniasta, minóg strumieniowy, a z bezkręgowców modraszkowate i pachnica dębowa.
Obszar obejmuje powierzchnię ponad 6 860 ha gruntów leśnych w zarządzie Nadleśnictwa Złotoryja.
Dla tego obszaru ustanowiono plan zadań ochronnych wprowadzony Zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu z dnia 29 września 2014 r.
"Żyzne buczyny i skały z roślinnością kalcyfilną w rezerwacie Góra Miłek.
SOO Ostrzyca Proboszczowicka PLH020042
Powierzchnia: 74,0 ha
Obszar prawie w całości położony jest w granicach Nadleśnictwa Złotoryja. Obejmuje on izolowane wzgórze o stromych stokach i ostro zarysowanym wierzchołku Ostrzycy Proboszczowickiej. Celem ochrony tego obszaru jest zachowanie unikatowej kolonii roślinności kserotermicznej, jednej z nielicznych tak dobrze zachowanych w Sudetach, z doskonale wykształconym kompleksem siedlisk naskalnych (w tym lasów stokowych) oraz towarzyszącą im fauną i florą.
Cały niemal obszar (poza najwyższymi partiami o wystawie południowej) pokryty jest przez zbiorowiska leśne. Mimo niewielkich rozmiarów obszar jest bardzo cenny dla ochrony różnorodności. Większość jego powierzchni pokrywają grądy środkowoeuropejskie (9170). Najcenniejsze walory przyrodnicze znajdują się w partii szczytowej, w rezerwacie Ostrzyca Proboszczowicka, w którym występują doskonale rozwinięte lasy klonowo-lipowe (*9180), siedliska związane z bazaltowymi skałami (8220), gołoborza krzemianowe (8150) z dobrze zachowaną florą i fauną. Występują tu również rzadkie i chronione gatunki roślin naczyniowych oraz motyli – dwa znich zaliczane sa do szczególnie cennych: Aplota nigricans ma tu jedyne znane stanowisko na Dolnym Śląsku, a Bryotropha basaltinella – jedyne odnalezione w Polsce.
Zagrożeniem dla obszaru jest intensywny ruch turystyczny oraz wandalizm (wydeptywanie siedlisk, zaśmiecanie terenu , palenia ognisk).
Fot. Grzegorz Bobrowicz
SOO Ostoja nad Bobrem PLH020054
Powierzchnia: 15 373,0 ha
Obszar obejmuje przełomową doliną rzeki Bóbr na odcinku od Siedlęcina do Lwówka Śląskiego. Skomplikowana budowa geologiczna oraz występowanie licznych jarów i wąwozów utworzonych przez boczne dopływy Bobru sprawia, że w ostoi wykształcają się różnorodne siedliska, w których wiele gatunków roślin i zwierząt o bardzo odmiennych wymaganiach ekologicznych znajduje dla siebie dogodne warunki. W pokryciu terenu dominują lasy oraz łąki i pastwiska.
Na terenie obszaru występuje 13 rodzajów siedlisk przyrodniczych, a wśród nich kluczowe są: 9170 grąd środkowoeuropejski, *9180 stokowe lasy klonowo-lipowe, *91E0 lasy łęgowe, 6510 świeże łąki użytkowane ekstensywnie, *6210 murawy kserotermiczne oraz *6230 murawy bliźniczkowe. W obszarze duże znaczenie mają także zbiorowiska z udziałem rzadkich i chronionych gatunków paproci: zanokcicy północnej oraz częstszej paprotki zwyczajnej, wykształcające się na wychodniach skalnych i zaliczane do siedliska 8220. Ponadto z rzekami związane są zbiorowiska włosieniczników (3260) oraz ziołorośla nadrzeczne (6430).
Standardowy Formularz Danych podaje 11 gatunków z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej, występujących w tym obszarze. Do kluczowych można zaliczyć nietoperze: mopka i nocka dużego oraz populacje modraszkowatych – modraszka telejusa, modraszka nausitousa oraz czerwończyka nieparka. Ponadto ostoja jest miejscem bytowania dwóch gatunków płazów – traszki grzebieniastej i kumaka nizinnego. W samej rzece Bóbr stwierdzono występowanie 4 gatunków ryb: minoga strumieniowego, głowacza białopłetwego, piskorza i różanki.
W Nadleśnictwie Złotoryja obszar obejmuje powierzchnię prawie 220 ha gruntów położonych na terenie leśnictwa Proboszczów.
Dla tego obszaru ustanowiono plan zadań ochronnych wprowadzony Zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu z dnia 23 września 2014 r.
OSO Bory Dolnośląskie PLB020005
Powierzchnia: 172 093,4 ha
Obszar stanowi jeden z największych kompleksów leśnych położonych w dorzeczu Odry. Celem ochrony jest utrzymanie i poprawa stanu populacji ptaków uznanych za przedmiot ochrony w obszarze. Tereny leśne zajmują niemal 75 % powierzchni obszaru. Dominują tu ubogie siedliska borowe głównie z sosną w drzewostanie, przy niewielkiej domieszce dębu bezszypułkowego, brzozy, buka i świerka. Urozmaicenie krajobrazu stanowią liczne stawy, niektóre porośnięte szuwarami. Spośród biotopów otwartych na szczególną uwagę zasługują także rozległe powierzchnie wrzosowisk występujące na (istniejących i byłych) poligonach wojskowych.
Występuje tu co najmniej 19 gatunków ptaków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 9 gatunków z Polskiej czerwonej Księgi. Jest to najważniejsza krajowa ostoja dwóch gatunków sów: włochatki i sóweczki. Ponadto to także najważniejsza w Polsce południowo-zachodniej ostoja głuszca, kani czarnej, bielika, żurawia, lelka i lerki, a także jedno z ważniejszych w regionie lęgowisk łabędzia krzykliwego. Z innych występujących tu gatunków ptaków, wymienić można chociażby bociana czarnego, cietrzewia, dzięcioła zielonosiwego oraz puchacza.
Bielik. Fot. Grzegorz Bobrowicz
Obszar obejmuje powierzchnię ponad 4 040 ha gruntów leśnych w zarządzie Nadleśnictwa Złotoryja.
Dla tego obszaru ustanowiono plan zadań ochronnych wprowadzony Zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu z dnia 21 maja 2014 r.
Asset Publisher
Pierwszy rezerwat przyrody w ramach inicjatywy „100 rezerwatów na 100-lecie Lasów Państwowych” otwarty na Podkarpaciu
Pierwszy rezerwat przyrody w ramach inicjatywy „100 rezerwatów na 100-lecie Lasów Państwowych” otwarty na Podkarpaciu
W ślad za nim, w całym kraju, regionalni dyrektorzy ochrony środowiska złożyli podpisy pod aktami ustanawiającymi rezerwaty na obszarze województw, w których są gospodarzami. Powierzchnia 53 nowych rezerwatów obejmuje obszar ponad 3 400 ha. To około 3% aktualnej powierzchni leśnej objętej ochroną rezerwatową.
-Dziś, wraz z ustanoweniem rezerwatu „Mur Krzeczkowski”, rozpoczynamy proces ustanawiania pierwszych 53 rezerwatów. To symboliczny moment - ponad 100 kolejnych rezerwatów powstanie w ciągu najbliższych miesięcy, wypełniając tym samym obietnicę „100 rezerwatów na 100-lecie Lasów Państwowych” - powiedział dr Piotr Otawski, Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska podczas uroczystego podpisania aktu utworzenia rezerwatu 4 grudnia br.
Proces powoływania rezerwatów przyrody jest czasochłonny i skomplikowany. Do regionalnych dyrekcji ochrony środowiska, od leśników z całej Polski, wpłynęło w tym roku ponad 200 propozycji ustanowienia nowych rezerwatów w całym kraju. Kolejnym krokiem w tym procesie były konsultacje społeczne, które RDOŚ ogłosiły na swoich obszarach. Wszystkie opinie, które wpłynęły podczas konsultacji stanowiły podstawę do gruntownej analizy. Całość procesu konsultacji została zebrana w raportach dostępnych dla wszystkich na stronach regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych.
Następnym etapem były wspólne wizje terenowe leśników i pracowników RDOŚ w planowanych rezerwatach. Aktualnie w Regionalnych Dyrekcjach Ochrony Środowiska trwają prace nad przygotowaniem kolejnych zarządzeń wyznaczających poszczególne rezerwaty.
Pierwsze 53 rezerwaty, na czele z nowym rezerwatem „Mur Krzeczkowski”, 4 grudnia br. zostały kolejno powołane w całym kraju.
- Lasy Państwowe „skrywają” wiele cennych i unikatowych przyrodniczo miejsc. Takie perełki, jak znajdujący się na terenie leśnictw Krzeczkowa i Cisowa w Nadleśnictwie Krasiczyn, powoływany dziś rezerwat, jest ogromną wartością przyrodniczą. Lokalni leśnicy dbali o to szczególne miejsce od wielu lat. Jako Lasy Państwowe jesteśmy wykonawcą zadań powierzanych nam przez państwo. Zwłaszcza tych zadań, które są wyrazem troski o przyrodę. Każdy z nas – leśników – rozumie i docenia ogromną wagę konieczności ochrony takich miejsc i czuje się za nie odpowiedzialny, zarówno służbowo, jak i moralnie – bo leśnicy to przede wszystkim przyrodnicy – podsumował Witold Koss - Dyrektor Generalny Lasów Państwowych.
-To wyjątkowa chwila i wyjątkowe wydarzenie, swego rodzaju nowa karta w historii rezerwatów, jak i ochrony przyrody na Podkarpaciu. Ten setny rezerwat jest początkiem nowej drogi w ochronie podkarpackiej przyrody - powiedział dr Sławomir Serafin, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Rzeszowie składając podpis na zarządzeniu wyznaczającym nowy rezerwat „Mur Krzeczkowski”.
Co charakteryzuje rezerwaty i kto je wyznacza?
Rezerwaty przyrody obejmują obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, które wyróżniają się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi.
Wyznaczają je Regionalni Dyrektorzy Ochrony Środowiska, w oparciu o wnioski złożone przez wnioskodawców. Proces ten odbywa się na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody. Inicjatorami utworzenia rezerwatów przyrody bardzo często są leśnicy, którzy na co dzień pracują z przyrodą i identyfikują jej najcenniejsze fragmenty. Obecnie w Polsce mamy około 1500 rezerwatów przyrody, a ponad 1300 z nich znajduje się na terenach zarządzanych przez Lasy Państwowe.
-Rezerwaty przyrody to utrwalone w naszej historii formy ochrona przyrody. Proces ich tworzenia rozpoczął się ok. 100 lat temu. Na przestrzeni lat ochroną przyrody zajmowali się leśnicy, naukowcy i urzędnicy, ale także działacze społeczni - wyjaśniła dr inż. Agnieszka Marcela Regionalny Konserwator Przyrody w Rzeszowie, nawiązując do historii rezerwatów.
Rezerwat „Mur Krzeczkowski”. Powierzchnia i lokalizacja rezerwatu
Rezerwat przyrody „Mur Krzeczkowski” zajmuje powierzchnię 62,44 ha i administracyjnie leży na terenie m. Krzeczkowa w gminie Krasiczyn. Grunty wchodzące w skład rezerwatu znajdują się w zarządzie PGL LP Nadleśnictwa Krasiczyn, zaś zgodnie z podziałem powierzchniowym przyjętym w Planie Urządzenia Lasu dla Nadleśnictwa Krasiczyn na lata 2018-2027, zlokalizowany jest w leśnictwach Krzeczkowa i Cisowa. Rezerwat przyrody „Mur Krzeczkowski” leży w obrębie obszarów Natura 2000: Pogórze Przemyskie PLB180001 i Ostoja Przemyska PLH180012.
Charakterystyka obszaru
Rezerwat chroni unikalną wychodnię skalną – skarpę denudacyjną typu „kuesta”, zbudowaną z twardych margli krzemionkowych rozpadający się na ostrokrawędzisty gruz. Formacja ta powstała w wyniku długotrwałych procesów geologicznych, które poprzez powolną erozję okalających rezerwat, bardziej miękkich warstw skalnych, wypreparowały charakterystyczny skalny mur. Charakterystyczne „tektoglify” na powierzchni skał to ślady ruchów tektonicznych masywu oraz poślizgu warstw skalnych, które tworzą fascynujące wzory. Wokół formacji rośnie buczyna karpacka, a jednym z ciekawszych elementów flory jest języcznik zwyczajny Asplenium scolopendrium.
Języcznik zwyczajny to roślina, która preferuje wilgotne, zacienione stanowiska, szczególnie na stromych, skalistych zboczach. W rezerwacie „Mur Krzeczkowski” znajduje dla siebie idealne warunki, porastając strome, skalne zbocza wychodni, gdzie gleba jest cienka, a wilgotność względnie wysoka. Ta rzadko spotykana roślina jest cennym elementem flory rezerwatu.
Rezerwat już wcześnie był przedmiotem zainteresowania naukowego. Jego unikalna forma geologiczna została odnotowana m.in. w Przeglądzie Geologicznym (Nr 6, czerwiec 1988) oraz w Przewodniku LIX Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego.
Na terenie rezerwatu znajduje się stanowisko dokumentacyjne „Mur Krzeczkowski”, stanowiące cenne źródło wiedzy o geologii tego obszaru. Powstało ono w 2007 r. i zajmuje powierzchnię 0,45 ha.
Uzasadnienie ochrony
Celem ochrony w rezerwacie przyrody jest zachowanie skarpy denudacyjnej typu „kuesta”, zbudowanej z twardych margli krzemionkowych oraz stanowisko języcznika zwyczajnego Asplenium scolopendrium.
Zgodnie z aktualnym stanem w RDLP we Wrocławiu mamy nadzieję, że z inicjatywy pn. „100 rezerwatów przyrody na 100-lecie Lasów Państwowych” uda się powołać następujące rezerwaty do końca 2024r.:
Fot. Malwina Sokołowska - Zdjęcie z projektowanego Rezerwatu Grądy w Dolinie Strzegomki
